Bramy miejskie były swojego rodzaju „przejściami granicznymi” miasta, umożliwiającymi przejazd ludzi, towarów, pojazdów i zwierząt oraz stanowiącymi tradycyjny punkt kontrolny. To tutaj pobierano cło i myto – opłaty, należące do podstawowych przychodów miasta. Bramy, jako miejsca, przez które najłatwiej było dostać się do miasta wrogowi, stanowiły także newralgiczne punkty w systemie obronnym i posiadały warowny charakter. Bolesławiec posiadał trzy bramy miejskie. Bramy Dolna (od strony zachodniej) i Górna (od strony wschodniej) były rezultatem lokalizacji miasta na jednym z głównych szlaków handlowych w średniowieczu, zwanym „Drogą Królewską” lub „Wysoką Drogą”, który łączył wschód i zachód Europy, prowadząc m.in. przez Drezno, Görlitz i Bolesławiec w kierunku Wrocławia, Krakowa, a dalej Lwowa i Kijowa. Nazwy tych bram związane są z ukształtowaniem terenu miasta. Trzecia brama, zwana Mikołajską, wiodąca w kierunku jednego z najstarszych miast w regionie – Lwówka – swoją nazwę wzięła od kościoła św. Mikołaja, który znajdował się nieopodal murów.
Powstanie bram powiązane było z budową obwarowań miejskich, na przestrzeni dziejów były one jednak wielokrotnie naprawiane i odbudowywane. Kształty, znane choćby z panoramy miasta z 1739 r. autorstwa F.B. Wernera, uzyskały w wyniku rozbudowy systemu murów obronnych w latach 1479-1480 oraz jego kolejnej modernizacji wobec zagrożenia najazdem tureckim w latach 1529-1530. Bramom nadano formę murowanych czworobocznych wież nakrytych stromymi dwuspadowymi dachami. Posiadały cztery kondygnacje. W parterze znajdował się łukowo zamknięty przejazd, na wyższych kondygnacjach mieściły się mieszkania strażników. W 1533 r. nad przejazdem w Górnej Bramie wmurowany został kamienny relief przedstawiający Trójcę Świętą, który obecnie znajduje się na zachodniej elewacji kościoła pw. Wniebowzięcia NMP i św. Mikołaja.
Ponieważ miasto opasane było podwójnym pierścieniem murów i zewnętrzną fosą, każdą bramę poprzedzał most. Początkowo były to drewniane mosty zwodzone, w XVII w. zastąpiono je mostami kamiennymi. W 1723 r. burmistrz Sebastian Wolfgeil zlecił wykonanie kamiennych rzeźb, które ustawione zostały na mostach przy Górnej i Dolnej Bramie. Figury wykonał rzeźbiarz Georg Leonhard Weber, pracujący w tym czasie nad nowym ołtarzem głównym do kościoła pw. Wniebowzięcia NMP i św. Mikołaja. Przedstawiały one świętych otoczonych szczególną czcią na Śląsku oraz chroniących przed najczęstszymi w tamtych czasach niebezpieczeństwami. Oprócz Maryi, Józefa i św. Jadwigi Śląskiej miasta strzegli przed powodzią – św. Jan Nepomucen, a przed epidemiami – Św. Roch i św. Sebastian. Rzeźby posadowiono na cokołach, zdobionych herbem miasta, herbem rodu Wolfgeil z inicjałami lub inskrypcjami. Bramy zostały rozebrane w procesie przekształcania obwarowań miejskich w planty. Bramę Górną rozebrano w 1823 r. W zbiorach Muzeum Ceramiki znajduje się rysunek, przedstawiający otoczenie miejsca, gdzie się znajdowała, wkrótce po jej likwidacji. Cztery rzeźby z mostu przy tej bramie w 1853 r. zostały ustawione przed wejściami zachodnim i południowym kościoła pw. Wniebowzięcia NMP i św. Mikołaja. Brama Dolna przestała istnieć dopiero w 1867 r. Zachowała się fotografia wykonana na krótko przed tą datą. Dwie figury świętych z balustrady mostu zostały w tym samym roku także przeniesione przed wejście zachodnie dzisiejszej bazyliki.
(info:Muzeum Ceramiki)
