Okres wojen husyckich (1419–1436) odcisnął krwawe piętno w historii Śląska. Jedna z wypraw dotarła w 1429 r. do Bolesławca, a dzień zdobycia i zniszczenia miasta przeszedł do historii jako czarna niedziela.
W „Chronik der Stadt Bunzlau von den ältesten Zeiten bis zur Gegenwart” (1884 r.) dr Ewalda Wernicke znajdujemy opis dramatycznych wydarzeń, które miały miejsce 18 czerwca 1429 r. Husyci podpalili Górną Bramę przy użyciu drewna i smoły zabranej z mieszczącej się przed nią smolarni i wkroczyli do miasta. Większość mieszkańców nie broniła się. Wyjątkiem była niewielka grupa pod dowództwem szlachcica pochodzącego z Modłej. Stawiając zbrojny opór, cofając się ulicą Górną aż do klasztoru Dominikanów, gdzie zostali pokonani. Husyci wymordowali obrońców, a ich twarze spalono słomą nasączoną smołą. Reszta mieszkańców ukryła się ze strachu. Najeźdźcy wtargnęli do kościołów, zrabowali klejnoty, przeszukali nawet ratusz. Proboszcz Johann von Schweidnitz z liczną grupą osób ukrył się w wieży, ale sprowadzono go na dół i zabito, wbijając mu w głowę żelazny gwóźdź. Burmistrza o imieniu Arnold ścięto na dyszlu wozu. Mnichów i księży zapędzono do kościoła św. Jadwigi i spalono. Kobiety i dzieci, by nie zginęły, spędzono na plac przy kościele św. Mikołaja. Jeden mężczyzna ze strachu włożył kobiece ubranie, został jednak rozpoznany i zabity żelaznym cepem. Następnie najeźdźcy splądrowali domy i podpalili miasto. Mieszkańców, którzy się ukryli w domach spędzono do rynku. Husyci domagali się opłaty w wysokości 900 grzywien, wówczas obiecali oszczędzić miasto. Mieszkańcy zebrali jednak tylko 600 grzywien, bo nie posiadali już dobytku. Zostali zmuszeni do pisemnego zobowiązania, że dostarczą brakującą kwotę w kolejnych dwóch terminach. To jednak nie zadowoliło najeźdźców. Podzielili mężczyzn na dwie grupy: jedną zabrali ze sobą do Czech – do Jaroměřa. Druga grupa, pozostawiona w Bolesławcu, miała zebrać brakującą sumę. Jednak przed upływem roku, kiedy miasto nie było jeszcze całkowicie odbudowane, husyci przybyli po raz drugi i ponownie spalili miasto. Zebrane brakujące 300 grzywien zdeponowano do odbioru w Żytawie. Nie wszyscy uprowadzeni do Czech mężczyźni wrócili do Bolesławca, połowa z nich zmarła z głodu i niedoli.
Husytyzm początkowo był ruchem religijnym domagającym się reformy kościoła rzymskokatolickiego, z czasem zyskał również wymiar polityczny i społeczny. Okres wojen husyckich (1419-1436) zapoczątkowało powstanie, które wybuchło w Pradze cztery lata po spaleniu na stosie Jana Husa (1415 r.) i ogarnęło cały kraj. W celu jego stłumienia zorganizowanych zostało, przy poparciu papiestwa, pięć krucjat antyhusyckich (l. 1420–1421, l. 1421–1422, 1422 r., 1427 r., 1431 r.). Na krucjaty husyci odpowiedzieli rejzami – zbrojnymi wyprawami na obszary krajów ościennych: Morawy, Słowację, Północne Węgry, Śląsk, Łużyce, Saksonię, Austrię, Bawarię Brandenburgię, Nową Marchię, Pomorze Gdańskie.
(info: Muzeum Ceramiki)
